NGUYỄN XUÂN CHÂU

1. Ý nghĩa của các thiết bị dạy học tự làm.

Không ai phủ nhận được tác động hỗ trợ tích cực của thiết bị dạy học (TBDH) trong hoạt động dạy – học. Trong điều kiện còn khó khăn hiện nay của ngân sách, ngoài các TBDH được trang cấp, còn rất cần những TBDH tự làm của cán bộ, giáo viên từ các cơ sở giáo dục. TBDH tự làm góp phần khắc phục kịp thời những thiết bị còn thiếu, bổ sung các thiết bị chưa có điều kiện mua sắm, thay thế các thiết bị hư hỏng mất mát, lại phù hợp với tình hình, đặc điểm của đơn vị. TBDH tự làm tiết kiệm được ngân sách nhà nước, góp phần khắc phục tình trạng dạy chay, thực hiện chủ trương đổi mới phương pháp dạy học mà toàn ngành đang triển khai thực hiện. Ngoài ra, việc tổ chức làm TBDH còn khơi dậy được tinh thần sáng tạo, sự tận tâm của CBGV; tạo ra các hoạt động ngoài giờ lên lớp có ý nghĩa giữa giáo viên và học sinh (qua hoạt động làm TBDH); thông qua các hội thi từ trường, huyện đến tỉnh, tạo ra các hoạt động sư phạm bổ ích; huy động được sự đồng tình đóng góp của HS, phụ huynh học sinh... Tóm lại, ý nghĩa to lớn và tầm quan trọng đặc biệt của TBDH (thiết bị được trang cấp và thiết bị tự làm) đã được khẳng định, không phải bàn cãi gì nữa. Chống dạy chay, giờ dạy phải có TBDH đã được ngành GD-ĐT đặt ra như một tiêu chí quan trọng để phấn đấu, đánh giá chất lượng dạy học.

Tuy nhiên, thực hiện được mục tiêu này không phải đơn giản. Toàn ngành trăn trở từ nhiều năm nay nhưng vẫn còn những vấn đề cần phải tháo gỡ chung quanh nội dung này.

Trong bối cảnh đó, ngành giáo dục đào tạo TT Huế đã có những định hướng chỉ đạo và những tháo gỡ cụ thể và đã đạt được những kết quả bước đầu.

2. Một số hoạt động chính để khuyến khích việc tự làm TBDH.

- Đưa vào kế hoạch hàng năm việc làm TBDH bổ sung, có sự kiểm tra việc sử dụng

- Thông qua các hội nghị và tổ chức hội thi: Ngoài hội nghị tổng kết năm học còn tổ chức hội nghị chuyên đề về công tác sách – thiết bị hàng năm nhằm đánh giá những việc làm được, chưa làm được, thống nhất kế hoạch về công tác TBDH cho năm học mới.

- Việc tổ chức thi giáo viên dạy giỏi các cấp hàng năm, ngoài việc đánh giá các tiết dạy, còn có tiêu chí đánh giá về việc tự làm TBDH và sử dụng TBDH sáng tạo, có hiệu quả. Hội thi quan trọng nhất trong lĩnh vực này của ngành Giáo dục TT Huế là Hội thi TBDH tự làm. Trong năm học 2007 - 2008, Sở đã tổ chức hai hội thi về TBDH tự làm. Hội thi thứ nhất dành cho các trung tâm KT-TH-HN được tổ chức trong học kỳ 1 của năm học. Tất cả 11 trung tâm trong tỉnh đã đưa về dự thi 65 TBDH tự làm. Các trung tâm có phong trào và chất lượng làm TBDH tốt là: Trung tâm KT-TH-HN Huế, Thành Nội, Hương Thủy, Phú Vang...  Sở đã trao 4 giải cho tập thể, 37 giải cho cá nhân đạt thành tích xuất sắc. Hội thi thứ hai được tổ chức trong tháng 3/2008 dành cho các trường MN, Tiểu học, THCS, THPT, các Trung tâm GDTX. Các hội thi TBDH tự làm trong năm học này tạo được phong trào sâu rộng và có chất lượng tốt ở địa phương, huy động được sự tham gia của đủ các cấp học, bậc học, ngành học, đủ các vùng miền, đủ các lĩnh vực từ thủ công đến sáng tạo máy móc, phần mềm minh họa. Từ hội thi cấp cơ sở, các phòng giáo dục, các trường, các Trung tâm giáo dục trực thuộc đã chọn được 36 thiết bị của bậc học MN, 45 thiết bị của bậc tiểu học, 108 thiết bị của bậc trung học, 14 thiết bị của ngành học GDTX dự thi TBDH tự làm cấp tỉnh. Nhìn chung, Hội thi có đủ các đơn vị của các cấp học, bậc học từ Mầm non, tiểu học, THCS đến GDTX tham gia.

  Về phong trào làm thiết bị dạy học: Nhiều Phòng giáo dục đã có phong trào tốt trong việc tự làm thiết bị dạy học, tiêu biểu là các phòng giáo dục TP. Huế, Phòng giáo dục huyện Phú Vang, Hương Thuỷ, Phong Điền... Hai huyện miền núi của tỉnh (Nam Đông, A Lưới) có nhiều cố gắng trong việc khắc phục khó khăn để có nhiều thiết bị tham gia hội thi. Nhiều đơn vị có gian trưng bày đẹp. Đó là các phòng giáo dục Phong Điền, Hương Trà, TP.Huế; các trường THPT Cao Thắng, THPT Hai Bà Trưng, THPT Đặng Trần Côn, Trung tâm GDTX TP.Huế...

Về chất lượng TBDH: Bậc học Mầm non và Tiểu học có nhiều đồ dùng, đồ chơi đẹp, được khai thác và ứng dụng sáng tạo, đáp ứng nhu cầu vui chơi của trẻ và phục vụ việc thực hiện chương trình giáo dục mới hiện nay. Các đồ dùng, đồ chơi Mầm non, Tiểu học đã được thiết kế phù hợp với tâm lý trẻ, phát huy được tính tích cực, rèn luyện kỹ năng, mang tính giáo dục cao. Ở bậc trung học, đã có những GV rất công phu trong việc sưu tập, ứng dụng CNTT để hình thành các bộ tư liệu quý về Văn học, Lịch sử, Địa lý... để dạy các bộ môn khoa học xã hội; nhiều GV đã ứng dụng các phần mềm để vẽ, mô tả và thay thế các thiết bị chuyển động của Toán, Hoá, Sinh... rất tốt. Các bộ môn KHTN cũng như KHXH đều có một số thiết bị ứng dụng CNTT giúp cho việc soạn bài, giảng bài với nội dung phong phú, sinh động, có tác dụng đổi mới phương pháp dạy học.

Kết quả: Có 4 phòng giáo dục đạt giải về phong trào tự làm thiết bị dạy học tốt, theo thứ tự từ giải Nhất đến giải khuyến khích là: Phòng GD Huế, Phú Vang, Hương Thuỷ, Phong Điền. 7 đơn vị đạt giải về gian trưng bày tại hội thi, trong đó giải nhất thuộc về Phòng giáo dục Phong Điền, Trường THPT Cao Thắng. 138 đơn vị, cá nhân được Sở tặng giấy khen, trong đó có 10 giải nhất, 31 giải nhì, 64 giải ba, 33 giải khuyến khích. Hai phòng giáo dục miền núi (Nam Đông, A Lưới) được tặng giấy khen về thành tích có nhiều cố gắng khắc phục khó khăn tham gia hội thi tốt.

Bài học được rút ra ở đây là: Nếu được động viên, nâng cao nhận thức, tạo điều kiện, thì cán bộ giáo viên ở các cơ sở giáo dục có khả năng phát huy tính sáng tạo, tự làm được các TBDH cần thiết, góp phần giải quyết những khó khăn vướng mắc về TBDH hiện nay của ngành.

3. Để có phong trào tốt:

- Cần quan tâm chỉ đạo, đưa công tác TBDH vào kế hoạch hàng năm của đơn vị, rà soát lại TBDH hiện có, lập kế hoạch bổ sung, mua sắm thiết bị, kể cả thiết bị tự làm, nhằm đáp ứng yêu cầu giảng dạy, học tập của đơn vị.

- Tạo điều kiện, động viên, biểu dương kịp thời tinh thần sáng tạo của cán bộ giáo viên trong việc tự làm TBDH.

- Hướng việc tự làm TBDH bằng những nguyên vật liệu dễ kiếm, dễ mua, dễ thay thế, dễ bảo quản sử dụng, có tính sáng tạo, dạy được nhiều bài, nhiều môn, hiệu quả cao.

- Thường xuyên tổ chức các hoạt động: kiểm tra việc mua sắm, sử dụng, tổ chức các hội nghị, hội thi về TBDH...

- Kịp thời triển khai, nhân rộng các TBDH tự làm tốt.

- Đưa việc tự làm TBDH vào tiêu chí thi đua hàng năm của đơn vị.

N.X.C