Th.S TRẦN HÙNG

Khoa CNTT, Học Viện Quản lí Giáo dục

1 - Mở đầu:

Hiện tại, Việt Nam đã gia nhập tổ chức Thương mại Thế giới WTO (11-2006) nên phải tuân thủ theo luật chơi chung của thế giới trong đó phải tuân thủ nghiêm ngặt luật bản quyền và quyền sở hữu trí tuệ. Đây là một bài toán không đơn giản đối với các nhà quản lí khi Việt Nam đang là một trong các nước đứng đầu về vi phạm bản quyền phần mềm. Theo báo cáo toàn cảnh CNTT dẫn từ báo cáo của Liên minh phần mềm thương mại (BSA) và Tập đoàn IDG năm 2005: “Việt Nam và Zimbabwe là 2 quốc gia đứng đầu bảng vi phạm bản quyền phần mềm với tỷ lệ là 90% (tỉ lệ vi phạm chung toàn thế giới là 35-40%), Indonesia đứng thứ nhì với 87%, Trung Quốc và Pakistan đồng hạng 3 với 86%... với giá trị thiệt hại tài chính khoảng 38 triệu USD”.

Làm sao để có thể giải quyết được tình trạng vi phạm bản quyền nghiêm trọng đang diễn ra tràn lan ở trong rất nhiều các doanh nghiệp và công sở.

Có 3 hướng giải pháp như sau:

* Mua bản quyền phần mềm: Nếu mua bản quyền phần mềm thì Việt Nam cần phải bỏ ra một khoản chi phí khổng lồ để trả cho các phần mềm đó. Theo tính toán của Hiệp hội tin học Việt Nam trong năm 2005, thị trường trong nước tiêu thụ khoảng 1,2 triệu máy tính mới. Nếu tính thêm mức độ tăng trưởng 25% năm thì trong 5 năm tới đây (kể từ khi gia nhập WTO) sẽ có tới 6 triệu PC mới phải tôn trọng bản quyền phần mềm. Mỗi máy tính chi phí bản quyền phần mềm cho bộ Windows và Office là 500 USD và số chi phí phải trả cho bản quyền phần mềm là: 6 triệu PC x 500 USD = 3 tỷ USD một con số không nhỏ cho một quốc gia còn nghèo như Việt Nam. Việc mua phần mềm nước ngoài sẽ làm giảm đi khả năng lực phát triển và cạnh tranh của các doanh nghiệp phần mềm còn non trẻ trong nước. Hiện tại Việt Nam có khoảng 22 triệu học sinh và giáo viên. Trong thời gian tới Bộ Giáo dục sẽ đưa tin học trở thành môn chính khóa trong khi đó hầu hết các máy tính tại các trường phổ thông đều sử dụng những sản phẩm phần mềm vi phạm bản quyền như WindowsXP, Microsoft Offices, VietKey…, nếu chúng ta tuân thủ nghiêm ngặt luận bản quyền và sở hữu trí tuệ thì kinh phí phải trả cho bản quyền phần mềm là một con số khổng lồ.

* Chuyển hướng sang sử dụng hoàn toàn các sản phẩm mã nguồn mở:

Khái niệm phần mềm nguồn mở: “Một cách ngắn gọn, chương trình phần mềm nguồn mở là những chương trình mà quy trình cấp phép sẽ cho người dùng quyền tự do chạy chương trình theo bất kỳ mục đích nào, quyền nghiên cứu và sửa đổi chương trình, quyền sao chép và tái phát hành phần mềm gốc hoặc phần mềm đã sửa đổi (mà không phải trả tiền bản quyền cho những người lập trình trước)”. David Wheeler.

Việc sử dụng một hệ điều hành mã nguồn mở có tích hợp sẵn các ứng dụng mã nguồn mở là một giải pháp khả thi. Cụ thể chúng ta có thể cài đặt hệ điều hành Fedora Core đã được tích hợp sẵn các phần mềm dành cho văn phòng như OpenOffice, GIMP….. Ta có thể download và sử dụng nó mà không cần phải trả bất kì khoản chi phí bản quyền nào. Tuy nhiên việc cài đặt và sử dụng hệ điều hành mã mở này vẫn còn khá phức tạp và chưa thể đạt được tới mức linh hoạt như môi trường Windows. Giải pháp này hoàn toàn có thể thực hiện được trong khoảng thời gian sắp tới khi khả năng ứng dụng công nghệ thông tin của người Việt Nam được nâng cao hơn.

* Sử dụng các sản phẩm mã nguồn mở thay thế cho một số sản phẩm thương mại hoạt động trên môi trường Microsft Windows của Micrsoft.

Để chống lại tư tưởng độc quyền của những hãng phần mềm lớn. Những người lập trình đam mê công nghệ đã tập hợp nhau lại xây dựng lên những sản phẩm mã nguồn mở, tạo ra những ứng dụng đáp ứng nhu cầu công việc và có độ tin cậy cao. Ngoài các ứng dụng có thể chạy trên môi trường Fedora Core còn có rất nhiều các sản phẩm hoạt động tốt trên môi trường Windows. Trong báo cáo này, tôi xin giới thiệu một số phần mềm mã nguồn mở hoạt động tốt trên môi trường Windows. Đây cũng là những phần mềm có thể dùng để thay thế cho những sản phẩm đóng gói của các phần mềm thương mại mà không phải trả những khoản chi phí bản quyền đắt đỏ.

2 - Giới thiệu một số sản phẩm mã nguồn mở

2.1 - Bộ công cụ ứng dụng văn phòng OpenOffice: OpenOffice. org (OOo) là bộ chương trình ứng dụng văn phòng miễn phí (tương đương với Microsotf Office), mã nguồn mở được xây dựng trên phiên bản StarOffice mã nguồn mở của Sun Microsystems. OpenOffice có thể chạy trên các hệ điều hành Windows, Solaris và Linux. Phiên bản mới nhất của OpenOffice cho phép đọc/ghi các định dạng file của MS Office khá hoàn hảo. Sản phẩm này hoàn toàn có thể sử dụng để thay thế bộ công cụ soạn thảo Office của Microsoft có giá 300 USD trong khi đó OpenOffice miễn phí. Ngoài ra bản OpenOffice còn hỗ trợ đa ngữ và đã có bản tiếng Việt, OpenOffice còn hỗ trợ việc Export ra định dạng file PDF. Có thể download để sử dụng tại trang web http://vi.openoffice.org/.

Các thành phần cơ bản của gói phần mềm OpenOffice :

* OpenOffice Writer: Là một chương trình soạn thảo văn bản. Có thể đọc định dạng của Microsoft Word. Ngoài ra nó có thể Export ra file PDF. Là một sản phẩm có thể thay thế được Microsoft Office.

* OpenOffice Calc: Là chương trình cho phép thực hiện tính toán trên các bảng tính tương tự như Excel. Sản phẩm này có thể thay thế được Excel.

* OpenOffice Draw: Là chương trình dùng để thực hiện các hình vẽ các hình khối đơn giản

* OpenOffice Impress:

Là phần mềm dùng để tạo ra các trang trình diễn gây ấn tượng. Là một phần mềm thay thế cho Microsoft PowerPoint. Tuy nhiên với một số hiệu ứng phức tạp thì OpenImpress chưa đạt được.

* OpenOffice Base: Là một hệ quản trị cơ sở dữ liệu nhỏ. Là sản phẩm tương tự như Microsoft Access và có thể dùng để thay thế Microsoft Access.

2.2 - Phần mềm thiết kế đồ họa GIMP:

GIMP, viết tắt của (The GNU Image Manipulation Program), là một sản phẩm đối trọng với sản phẩm Photoshop của Adobe, một số chức năng chưa thể đạt được như của Photoshop nhưng một số chức năng được những người chuyên thiết kế đồ họa đánh giá cao hơn, GIMP là một giải pháp xử lý ảnh đầy đủ và hiệu quả, phù hợp cho công việc thao tác, xử lý ảnh số, thiết kế và xuất ảnh qua định dạng web, chuyển đổi từ định dạng ảnh này sang định dạng ảnh khác và có thể tạo hiệu ứng cho độ phân giải cao với các bản in. GIMP có nhiều tiện ích được đóng gói người dùng sẽ cần có thời gian để nắm bắt được toàn bộ chương trình. Hiện tại, có rất nhiều tài liệu và sách hướng dẫn về GIMP được cung cấp, kể cả trên internet. Có thể download sử dụng miễn phí tại website: http://www.gimp.org/windows/

2.3 - Phần mềm Internet:

* Trình duyệt Web Firefox: Firefox là trình duyệt web dựa trên công nghệ Mozilla, cho phép người dùng duyệt web nhanh hơn, an toàn hơn và hiệu quả hơn. Với các đặc tính chính: Khóa quảng cáo pop up. Đặc tính Tabbed Browsing cho phép người dùng xem nhiều trang web trong một cửa sổ duy nhất.

Đặc tính phóng to, thu nhỏ cho phép người dùng dễ dàng tăng hoặc giảm cỡ chữ trang web, làm cho trang web trở nên dễ học hơn. Người dùng có thể cài đặt thêm các thành phần bổ sung (plugin) tự động khóa ảnh động Flash.

Ngoài ra còn có rất nhiều themes để người dùng có thể thay đổi diện mạo của Firefox và người dùng có thể tùy biến thanh toolbars và các chức năng trong Firefox.

Một đặc tính tuyệt vời nữa của Firefox là cho phép người dùng sử dụng lại (import) những thiết lập (settings), favorites, mật khẩu và các dữ liệu khác từ Internet Explorer và các trình duyệt khác. Nhưng có lẽ lý do quan trọng nhất sử dụng Firefox bởi tính an toàn của trình duyệt Firefox. Firefox giúp máy tính của bạn an toàn trước spyware vì Firefox không download các ActiveX controls nguy hiểm. Firefox chứa một bộ đầy đủ công cụ để bảo vệ các hoạt động nghiệp vụ trên mạng của bạn.  Hiện tại đã có bản Firefox 2.0.0.1 với nhiều lỗi bảo mật đã được khắc  phục và chạy rất ổn định.

* Thunderbird: Thunderbird là một chương trình mail client hiện đại với các đặc tính như lọc thư rác thông minh, kiểm tra chính tả, tùy biến layout, a range of themes. Thunderbird hỗ trợ IMAP/POP, gửi e-mail với định dạng HTML, tìm kiếm thư, sổ địa chỉ, bộ lọc thư tiên tiến, address completion, import tools, và khả năng quản lý nhiều thư điện tử và tài khoản người dùng. Với Thunderbird Extensions người dùng có thể cài đặt thêm các tính năng bổ sung, giúp bạn tự xây dựng được một mail client đáp ứng được các yêu cầu đặc thù của người dùng. Là một sản phẩm tốt thay thế cho OutLook Express của Microsoft. Có thể download tại website: http://www.mozilla.com/en-US/thunderbird/

* RealVNC: Là phần mềm truy cập qua màn hình desktop của

một máy tính từ xa, hoàn toàn miễn phí và rất dễ sử dụng. Có thể download tại Website: http://www.realvnc.com

* TrueDownload: TrueDownloader là một chương trình download mã nguồn mở với các chức năng như tạm dừng, tiếp tục download, downloads đồng thời nhiều luồng một lúc. Là sản phẩm hoàn toàn có thể thay thế cho trình ứng dụng download tốc độ cao FlashGet.

2.4 – Một số phần mềm tiện ích khác:

* Chương trình diệt virus ClamWin: ClamWin là một phần mềm diệt Virus miễn phí chạy trên môi trường Microsoft Windows 98/Me/2000/XP and 2003. ClamWin là một sản phẩm mã nguồn mở miễn phí với một số đặt điểm sau: Có khả năng dò tìm và phán đoán ra nhiều loại viruses và spyware. Lập lịch quét. Tự động download các bản cập nhật virus mới. Có thể tích hợp vào trong bộ Outlook Expres và tự động remove những thư bị nhiễm Virus. Phiên bản mới nhất của Clamwin Free Antivirus là 0.88.7

* Unikey: UniKey là chương trình bàn phím tiếng Việt miễn phí, gọn nhẹ, dễ dùng và chạy trong tất cả các Windows 32 bit. Unikey hỗ trợ tính tăng chuyển đổi các dạng font chữ tiếng việt rất tiện dụng. Đây là sản phẩm thay thế hoàn hảo cho bộ gõ tiếng Vietkey. Có thể download tại website: http://www.unikey.org/.

tốt thay thế cho OutLook Express của Microsoft. Có thể download tại website: http://www.mozilla.com/en-US/thunderbird/

* RealVNC: Là phần mềm truy cập qua màn hình desktop của * Trình tiện ích nén file 7zip: Có khả năng giải nén và giải nén được hầu hết các định dạng file thông dụng như cụ thể như sau: Nén và giải nén được các định dạng file: 7z, ZIP, GZIP, BZIP2 và TAR. Chỉ giải nén được (không nén được) các định dạng file:RAR, CAB, ISO, ARJ, LZH, CHM, Z, CPIO, RPM, DEB và NSIS.

Đối với các định dạng file zip và gzip thì nó nén tốt hơn các trình ứng dụng thông thường như WinZip và PKZip là 2-10%. Giao diện của 7zip dễ sử dụng và rất giống với Explore của Windows. Người dùng có thể tài về và sử dụng miễn phí tại địa chỉ website: http://www.7-zip.org/.

3 - Kết luận:

Việc sử dụng các sản phẩm mã nguồn mở để thay thế cho các sản phẩm mã nguồn đóng sẽ tiết kiệm được các khoản chi phí đáng kể cho người dùng cũng như ngân sách nhà nước, đồng thời giảm sự phụ thuộc công nghệ vào một hãng duy nhất. Đặc biệt trong môi trường học tập thì việc giảng dạy và sử dụng mã nguồn mở sẽ nâng cao ý thức tôn trọng bản quyền cho học sinh sinh viên, tăng khả năng tìm tòi sáng tạo dựa trên những dòng mã lệnh của các sản phẩm mã mở có sẵn, bản địa hóa được những sản phẩm phần mềm phục vụ cho nhu cầu công việc. Trong phạm vi báo cáo trên tôi mới chỉ giới thiệu một số phần mềm nguồn mở chạy trên môi trường Windows phục vụ cho công tác văn phòng là chủ yếu. Còn một mảng rất lớn chưa được đề cập đến trong bài viết này đó là những phần mềm nguồn dùng để triển khai cho các hệ thống máy chủ.

Chi tiết về các sản phẩm mã nguồn mở và xu hướng phát triển của các dòng sản phẩm mã có thể tham khảo tại website: http://www.sourceforge.net.

T.H