NGUYỄN VĂN THANH
(Quảng Trị)

- Hổ phụ sinh hổ tử: (Cha hổ sinh con hổ) tương đương với thành ngữ "Cha nào con nấy", "rau nào, sâu nấy" nhằm ám chỉ con có tài giống cha, giữ được truyền thống gia đình.

- Dưỡng hổ di họa: (nuôi cọp tác hại), nhằm ám chỉ việc nuôi cọp trong nhà, khi cọp lớn không đề phòng có thể gây hại đến cho mình.

- Mãnh hổ nan địch quần hổ: Mãnh hổ tuy sức mạnh vô song, nhưng không thắng nỗi bầy chồn đông. Nhằm ám chỉ sức mạnh của sự đoàn kết tất thắng kẻ đơn độc lẻ loi.

- Điệu hổ li sơn: (đem cọp tách ra khỏi núi) đem cọp cách ly khỏi núi rừng, dễ bị sa hầm xảy hang.

- Hổ đội lốt thầy tu: Nhằm ám chỉ kẻ thiếu chân thật khoác áo nhà tu làm điều bạo ngược, độc ác.

- Họa hổ, họa bì, nan họa cốt - tri nhân, tri diện, bất tri tâm: (Vẽ hổ, vẽ da, xương khó vẽ - Biết người, biết mặt, không biết lòng) nhằm ám chỉ cốt cách bề ngoài, khó biết được lòng dạ bên trong. Ý nói chớ coi trọng diện mạo bên ngoài, mà đánh giá sai lệch bên trong, dễ bị lầm lẫn.

- Cáo mượn oai hùm: Do truyện ngụ ngôn Hổ ly giả hổ uy. Hổ là chúa sơn lâm, đi đến đâu muôn thú đều khiếp oai, nhằm ám chỉ mượn oai kẻ khác để lên mặt, vênh váo, thực chất là sự rỗng tuếch.

- Hùm chết để da: Do câu "Hùm chết để da, người ta chết để tiếng", nhằm ám chỉ da cọp rất quý hiếm, dùng làm trang phục.

- Hổ phù: Phù hiệu làm bằng gỗ hoặc kim loại, chạm khắc hình cọp, do sự tích xưa kia khi tướng soái được tuyển cử ra trận, được vua ban cho phù hiệu để làm tin.

- Miệng hùm gan sứa: (nói bằng miệng huênh hoang, bên trong lại hèn nhát), tương đương câu: "Anh hùng gì, anh hùng rơm - Ta cho mớ lửa hết cơn anh hùng".

- Thả cọp về rừng: Biết được kẻ khác không gia giữ, để gây tác hại người khác.

- Vuốt râu hùm, xỉa răng cọp: Hành động ngu ngốc, liều mạng. Gặp cọp đã là nguy cơ mà còn vuốt râu, xỉa răng cọp không khác nào coi thường mạng sống.

- Râu hùm hàm én: Khi tả Từ Hải, Nguyễn Du đã hạ bút: "Râu hùm, hàm én, mày ngài" nhằm ám chỉ diện mạo bậc anh hùng.

N.V.T